FAQ
Veelgestelde vragen over de online tickets en antwoorden lees je hier (rechtsboven, onder FAQ).
Veel gestelde vragen over Teylers Museum
Waar komt de naam Teylers Museum vandaan? Wie was Teyler?
Pieter Teyler was een rijke Haarlemse zijde-fabrikant en later bankier. Sommigen zeggen dat de naam Teyler afkomstig is van het Engelse ‘taylor': kleermaker. Pieter Teyler woonde in het Fundatiehuis, het museum is hier tegenaan gebouwd. Hij vond het heel belangrijk dat mensen hun kennis vergrootten, en sloot daarbij aan bij 18de-eeuwse Verlichtingsidealen: ‘kennis is macht, kennis maakt mensen onafhankelijk en gelukkiger'.
Toen Pieter Teyler overleed, liet hij een enorm vermogen na van 2 miljoen gulden (dat zou omgerekend nu ongeveer 22 miljoen euro zijn). Uit zijn testament werd duidelijk dat hij wilde dat er een plek kwam waar iedereen kennis kon opdoen. Vijf van zijn vrienden besloten dat er een museum moest worden opgericht: Teylers Museum. In de tuin van het woonhuis werd de Ovale Zaal gebouwd, die aanvankelijk alleen toegankelijk was via het woonhuis van Pieter Teyler, gelegen aan de Damstraat. Pieter Teyler had zelf overigens geen collectie van betekenis, alle museumobjecten moesten voor het nieuwe museum worden verworven: wetenschappelijke voorwerpen en kunst.
Wat is de relatie van Pieter Teyler met slavernij?
Teyler leefde in de 18de eeuw, een tijd waarin de slavernij het leven van veel mensen negatief bepaald heeft. Teyler was een rijke investeerder, belegger en bankier. Aan het eind van zijn leven (1778) bedroeg zijn kapitaal ongeveer 2 miljoen gulden. Heeft Teyler ook daadwerkelijk geld verdiend aan slavernij?
Historici Jaap Vogel en Geert Jan Janssen hebben hier in 2005 en 2020 op verzoek van Teylers Museum onderzoek naar gedaan. Ze hebben daarbij dankbaar gebruik gemaakt van de boekhouding van Teyler: het is heel bijzonder dat grote delen hiervan in ons archief bewaard zijn gebleven. Uit zijn boekhouding blijkt dat hij, net als andere investeerders in die tijd, aandelen verhandelde op de beurs in Amsterdam en Londen en geld uitleende in grote en kleine bedragen aan partijen in binnen- en buitenland. Zijn beleggingen waren gespreid over heel veel verschillende aandelen, obligaties en leningen aan particulieren en vorsten in de Republiek en daarbuiten.
Hij belegde onder meer in Engelse aandelen, zoals de East India Company en de South Sea Company. Deze laatste richtte zich op slavenhandel tussen Afrika en Spaans Zuid-Amerika. Daarnaast bezat hij enkele aandelen in de VOC. Toen hij in 1778 overleed bestond 0,3% van zijn bezit uit verhandelbare obligaties van hypothecaire leningen aan plantages in Suriname, de Deense Maagdeneilanden en Essequebo/Demerary. Op die obligaties stond vermeld om welke plantages het ging. Bovendien dienden de plantages en slaafgemaakten als onderpand voor die leningen.
Ben je geïnteresseerd in het onderzoek van Jaap Vogel en Geert Jan Janssen, stuur dan een mail naar info@teylersmuseum.nl.
Wat zijn de openingstijden van het museum?
Klik hier voor meer informatie over openingstijden en entreeprijzen.
Is Teylers Museum daadwerkelijk het eerste en oudste museum van Nederland?
Er zijn meerdere museale instituten geweest die in de 18de eeuw werden opgericht en vervolgens ook weer vrij snel werden gesloten. Voorbeelden daarvan zijn het Naturaliënkabinet van de Hollandse Maatschappij der Wetenschappen in Haarlem (geopend in 1772 en gesloten in 1866) en het Kabinet van Natuur en Kunst van stadhouder Willem V in Den Haag (geopend in 1774, gesloten in 1795, Schilderijengalerij heropend tussen 1987 en 2002 en sinds 2010 weer open voor het publiek).
Teylers Museum is het enige museum in Nederland dat sinds 1784 ononderbroken voor het publiek geopend is geweest. Het authentieke interieur met daarin de oorspronkelijke voorwerpen is in al die tijd hetzelfde gebleven. Vandaar de claim: het eerste en oudste museum van Nederland.
Waarom is het in sommige museumzalen zo donker?
In de tijd dat Teylers Museum zijn deuren opende, in 1784, was er nog geen elektrisch licht. Daglicht scheen door de hoge vensters van de Ovale Zaal, die het eerst was gebouwd. Later kwamen er meer zalen bij. Gaslicht deed zijn intrede. Toch kan het op een winterdag wat donker zijn in de vaste presentaties.
Teylers Museum wil, als oudste en eerste museum van Nederland, de authentieke sfeer van het museum behouden. Daarom schijnt er overdag nog steeds daglicht door de vensters en de glazen plafonds van de Schilderijenzalen, behalve bij donkere dagen, dan wordt er wel gebruik gemaakt van 'steunverlichting'. In het Prentenkabinet is het licht bewust zwak gehouden, dit om de prenten en tekeningen te beschermen tegen verkleuring of vervaging. Is het museum in de avonduren in gebruik, dan is er natuurlijk wel overal elektrisch licht. Soms organiseert het museum speciale zaklantaarnrondleidingen door de vaste presentaties. Dan wordt dit vermeld in de agenda.
Tot slot: de Tentoonstellingszaal (aanbouw 1996) is natuurlijk voorzien van de meest recente lichttechniek.
Wat hebben fossielen met schilderijen en instrumenten met munten te maken?
Pieter Teyler zag zowel kunst als wetenschap als middel om kennis te verwerven. Helemaal in de geest van de Verlichting, een belangrijke periode uit de 18de eeuw. Hoewel de collecties dus divers zijn (paleontologie, mineralogie, instrumenten, penningen, munten, schilderijen en prenten) vormen ze samen een geheel, vergelijk het met een encyclopedie, die je helpt de wereld te begrijpen.
Wat is het oudste gedeelte van het museum?
Dat is de Ovale Zaal, in het hart van het huidige museum. Het is de eerste museumzaal van Nederland, en is één van de onderdelen van het gebouw die het museum tot een unieke bezienswaardigheid maakt. Anders dan nu keken bezoekers van de Ovale Zaal niet alleen naar de objecten die er gepresenteerd werden: natuurkundige instrumenten, tekeningen, boeken, gesteenten. Er vonden ook experimenten plaats, bijvoorbeeld met de grote elektriseermachine. Er werd ook volop gediscussieerd door geleerden.
Waar hangen de tekeningen van Rembrandt en Michelangelo?
Teylers Museum heeft een indrukwekkende verzameling tekeningen en prenten van o.a. Rembrandt en Michelangelo. Teylers Museum is in Nederland zelfs het enige museum dat 26 tekeningen van Michelangelo bezit. Het is helaas niet mogelijk deze kunstschatten permanent in de vaste presentatie tentoon te stellen. Daarvoor zijn ze te kwetsbaar. Te veel licht schaadt de objecten. Om het publiek toch te laten zien wat Teylers Museum in huis heeft zijn er heel nauwkeurige replica's gemaakt, die men op de hand kan bekijken in de Eerste Schilderijenzaal.
Teylers Museum wijdde in 2005 een grote tentoonstelling aan het werk van Michelangelo, goed voor bijna 100.000 bezoekers. Hierbij werd een aparte website gemaakt. Internationale musea benaderen het museum regelmatig voor bruiklenen.
Wat was de functie van het gebouw voordat er een museum in zat?
Teylers Museum is altijd een museum geweest, dat maakt het ook zo bijzonder. Het is geen paleis waar vorstelijke collecties in werden getoond, het is specifiek gebouwd als museum. En dat al meer dan twee eeuwen geleden. Architect Leendert Viervant ontwierp eind 18de eeuw de Ovale Zaal, een zogenaamde ‘boek- en konstzaal'. Daar werd niet alleen rondgekeken door bezoekers, er vonden ook experimenten met natuurkundige instrumenten plaats en er werd volop gediscussieerd. Men wilde ontdekken hoe de wereld in elkaar zat.
Men kon de Ovale Zaal bereiken via het woonhuis van Pieter Teyler, het Fundatiehuis. Later in de 19de eeuw, werden er nieuwe gedeelten aan de Ovale Zaal toegevoegd, zoals de Instrumentenzaal, de twee Fossielenzalen en de Entreehal. Ook werden er twee Schilderijenzalen aangebouwd. Eind 20ste eeuw werd het museum uitgebreid met een moderne Tentoonstellingszaal, Prentenkabinet en Boekenkabinet, een licht en ruim museumcafé en het Educatief Paviljoen. In de 21ste eeuw volgden nog andere publieksfaciliteiten, zoals de museumwinkel. De nieuwbouw is ontworpen door architect Hubert-Jan Henket.
Waarom mag ik niet de instrumenten zelf bewegen? Wordt er nog gedemonstreerd?
De instrumenten uit de collecties van Teylers Museum zijn kwetsbaar en het gaat vaak om unieke historische exemplaren. Hoe educatief het tonen van de werking ervan ook is, demonstraties zijn niet mogelijk om de objecten te behouden voor de toekomst. Het museum probeert dit gemis te ondervangen door rondleiders op levendige wijze te laten vertellen over de werking van de instrumenten.
Een audiotour bij dit bijzondere onderdeel van de verzameling is gratis beschikbaar voor museumbezoekers. Voor het onderwijs is er het Blitslab, waar leerlingen letterlijk in aanraking komen met fenomenen als licht, energie, kracht en geluid, en zelf volop kunnen experimenteren.
Met de theatrale tour De Lorentz Formule gaan bezoekers in het Lorentz Lab terug in de tijd; naar de periode 1909-1928 toen Nobelprijswinnaar Hendrik Antoon Lorentz in Teylers Museum zijn eigen bloeiende laboratorium had. En zelfs nog verder terug, naar de 18e eeuw toen Teylers topstuk De Grote Elektriseermachine in Haarlem werd geïnstalleerd, waar vonken van wel zestig centimeter konden afspatten. Bezoek net als Albert Einstein het Lorentz Lab en ontdek hoe Teylers Museum al sinds zijn oprichting in 1784 een plek is om je te verwonderen. De tour is geschikt voor iedereen van 10 tot 100 jaar, natuurkundige kennis is niet vereist. Per keer kunnen twintig bezoekers mee.
Waarom zijn er zoveel verschillende soms verwarrende en onleesbare tekstbordjes?
Teylers Museum is het oudste museum van Nederland. Het is het museum van alle musea, het laat de geschiedenis van het verzamelen zien. Teylers Museum kiest er voor de geschiedenis van gebouw en collecties op zo authentiek mogelijk wijze te laten ervaren. Daarom zie je soms informatiemiddelen uit heel verschillende tijden. Van borden met geschreven of getypte informatie tot de audiotour. Op deze website kun je verdieping vinden. Bij de kassa ontvangen alle bezoekers een Museumwijzer, met achtergrondinformatie over de verschillende collectieonderdelen.
Wat zijn dat voor ijzeren roosters waar ik op loop?
Toen het 'Nieuwe Museum' (de Spaarnevleugel) in 1885 open ging was het voorzien van de meest geavanceerde verwarming: vloerverwarming. De prachtige decoratieve patronen op de ijzeren roosters zijn tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie voor kunstenaars en bezoekers.
Waar is het toilet, het café, de tentoonstelling, het prentenkabinet en de winkel?
Op de website vind je een plattegrond en tevens in de Museumwijzer die iedere bezoeker van het museum bij de kassa ontvangt. Bewust is de bewegwijzering in de museumzalen bescheiden gehouden om de authentieke beeld van ‘het oudste museum van Nederland' niet te verstoren.
Kan ik de bibliotheek bezichtigen? En andere historische ruimten op de eerste verdieping?
De Bibliotheek is een van de meest sfeervolle vertrekken van het museum. De fraaie ruimte, in 1885 gebouwd als onderdeel van het 'nieuwe museum', bevindt zich op de eerste verdieping. Helaas is de Bibliotheek niet voor het grote publiek toegankelijk. Wel kun je een afspraak maken voor een exclusieve rondleiding. Je krijgt dan ook een kijkje in de historische Gehoorzaal van het museum. Klik hier voor meer informatie over het boeken van een Bibliotheekrondleiding.
De wanden van de Bibliotheek zijn geheel met boekenkasten bedekt. Haaks geplaatste boekenkasten verdelen de ruimte in alkoven, waarin studeertafels zijn gezet. Net zoals in de Ovale zaal loopt halverwege een galerij met een rijkversierd smeedijzeren hek. Via een trapje komt de bezoeker op deze bovenloop terecht. Hier staat een deel van de collectie wetenschappelijke tijdschriften, waaronder de beroemde Philosophical Transactions van de Royal Society te Londen. In het midden van de kamer staat een grote uitlegtafel, met daaronder kasten waar zich folianten bevinden. Licht komt via het plafond naar binnen.
Er is in Nederland geen andere bibliotheek met een vergelijkbaar fraaie en complete verzameling 18de- en 19de-eeuwse literatuur over plantkunde, dierkunde en aardwetenschappen. In totaal bestaat het boeken- en tijdschriftenbezit uit ruim 125.000 banden. Tot ongeveer 1940 werden nog grote aankopen gedaan. Sindsdien is het karakter van de bibliotheek niet meer actueel-wetenschappelijk, maar vooral historisch-museaal.
Wij gaan binnenkort trouwen en willen graag een fotoreportage maken in Teylers Museum, mag dat?
Het is niet mogelijk om een bruidsreportage te laten maken in Teylers Museum. Trouwen is wel mogelijk in het museum. De sfeervolle 19de-eeuwse Gehoorzaal biedt een prachtige ambiance voor uw trouwceremonie of partnerregistratie. Deze ruimte, waar de grote geleerden van de 19de eeuw hun colleges hielden, heeft nog al zijn authentieke decoraties en meubilair. De techniek is van nu. Er is plaats voor circa 150 personen. Tijdens de ceremonie mogen uiteraard wel foto's gemaakt worden. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Paul Rietveld. Hij denkt graag mee. Paul is te bereiken via tel. 023-5531985 of prietveld@teylersmuseum.nl.
Kunt u dit schilderij/deze penning/dit fossiel voor mij op waarde schatten? Mijn tekening is in slechte staat, wat moet ik doen?
Teylers Museum doet geen uitspraken over de waarde van objecten. Wil je graag de waarde weten van een object, dan kun je contact opnemen met een erkend taxateur. Ook voor vragen over restauratie kun je contact opnemen met een erkend restaurateur.
Ik heb een schilderij in mijn bezit. Kunt u mij vertellen wie dit werk geschilderd heeft?
Voor vragen over expertise van schilderijen kun je contact opnemen met het RKD:
Bezoekadres: Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie,
Prins Willem Alexanderhof 5, 2595 BE Den Haag
Postadres: Postbus 90418 2509 LK Den Haag
Tel.: 070-3339777
Website: http://website.rkd.nl/