Zoöloog bekroond — Teylers Museum

Zoöloog bekroond

Blog door conservator Jan Pelsdonk

In deze blog wordt de achtergrond van een viertal in 2013 geschonken penningen nader voor het voetlicht gebracht.

Vlak nadat hij in Leiden was gepromoveerd werkte Jan van der Hoeven (1801-1868) in 1823 korte tijd als custos-honorair van ’s Rijks Museum van Natuurlijke Historie (het tegenwoordige Naturalis in Leiden, waar hij in 1858-1860 nog even ‘opperdirecteur’ zou worden). Daarna volgde hij in Parijs lessen bij de beroemde natuuronderzoeker Georges Cuvier (1769-1832). Een groot deel van zijn leven, van 1826 tot in 1860, was hij hoogleraar aan de Leidsche Hoogeschool (Universiteit Leiden), waar hij les gaf in zoölogie, mineralogie en geologie. In 1935 werd daar de Prof. Dr. Jan van der Hoeven Stichting voor de Theoretische Biologie van Dier en Mens naar hem vernoemd.

In Teylers Museum herinneren meerdere voorwerpen naar deze bijzondere persoon, zoals het Handboek der Dierkunde, het dagverhaal van een reis in 1824 en diverse ordners met publicaties. Daarnaast ontving Teylers Museum enkele jaren geleden van een van zijn nazaten een aantal kunstvoorwerpen, naast vier op naam gestelde penningen. Een van die penningen gaat over de Maskerade uit 1855, de andere drie zijn prijspenningen, die alle drie herinneren aan de bliksemstart die Van der Hoeven maakte. De eerste penning ontving hij op negentienjarige leeftijd, in 1820, met zijn winnende inzending op een prijsvraag van de Universiteit Gent. Het jaar daarop volgde een tweede gouden prijspenning, nu van de Universiteit Utrecht. Beide penningen zijn bij de Koninklijke Munt te Brussel gemaakt (België maakte in die dagen nog onderdeel uit van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden) en het is grappig om te zien hoeveel beide penningen in detail van elkaar verschillen. De laatste penning is eveneens uit 1822 en bekroont Van der Hoevens inzending aan het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Er zouden nog vele publicaties volgen.

Hij huwde Anna van Stolk (1804-1841) en het paar kreeg diverse kinderen, waarvan er veel jong overleden. Hun zoon, chirurg Jan van der Hoeven junior (1834-1900), zou in 1863 medeoprichter worden van het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. Na zijn emeritaat in 1860 bleef Jan senior in Leiden wonen, waar hij in 1868 overleed.

Jean Simon, Prijspenning van de Universiteit van Gent, op naam van Jan van der Hoeven. 1820, goud (TMNK 12813)

 

Jean Simon, Prijspenning van de Hoogeschool van Utrecht, op naam van Jan van der Hoeven. 1821, goud (TMNK 12814)

Barend van Calker, prijspenning van het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen aan Jan van der Hoeven. 1822, zilver (TMNK 12807)

Anoniem, Maskerade (gekostumeerde studentenoptocht) voor het lustrum van de Hoogeschool Leiden, over de intocht van Karel V in Dordrecht in 1515, op naam van Jan van der Hoeven. 1855, zilver (TMNK 12808)

Deze blog is geschreven op 21 juni 2022.