Echte winters — Teylers Museum

Echte winters

Wegens succes verlengd t/m 20 maart! IJskoude schilderijen vol schaatsers en winterse taferelen.

07 november 2015 t/m 20 maart 2016

Tentoonstellingszaal

Echte winters

Echte winters, bestaan ze nog? In de 19de-eeuwse Nederlandse schilderkunst wel. Van 7 november 2015 t/m 20 maart 2016 zijn in Teylers Museum ijskoude winterlandschappen vol schaats- en sleeplezier te zien van specialisten als Schelfhout en Apol, naast werk van beroemde schilders als Koekkoek, Jongkind, Mauve, Breitner en Van Gogh. Echte winters laat het 19de-eeuwse winterlandschap voor het eerst in zijn volle breedte zien, van knusse koek en zopies op een stadsgracht tot heftige taferelen met rampzalig kruiend ijs.

Van uiterst precies naar abstract

In de 19de eeuw is er een groot nostalgisch verlangen naar de roemruchte kunst van de 17de eeuw. Het genre van het ijsgezicht komt daarmee helemaal terug na ruim een eeuw minder populair te zijn geweest. Sommige kunstenaars, zoals Schelfhout en Apol maken er hun specialiteit van. De winterlandschappen blijven de gehele 19de eeuw bij kunstenaars en publiek in trek. De stijl en onderwerpkeuze veranderen wel: aan het begin worden vooral uiterst precies geschilderde ijsscènes vervaardigd, met prachtig donker ijs vol krassen van het schaatsen. In de loopvan de eeuw maken deze plaats voor ‘natuurlijke’, op meer impressionistische wijze geschilderde sneeuwlandschappen. Kunstenaars als Mauve, Breitner, Israëls en Tholen laten het Nederland van 1850-1900 in al zijn winterse pracht zien. Zij schilderen berijpte boslandschappen, akkers na een sneeuwbui en winterse stadstaferelen. Witsen en Mankes zetten de eerste stappen naar een meer abstract winterlandschap.

Teylers collectie

De collectie 19de-eeuwse schilderijen in Teylers Museum behoort tot de belangrijkste van Nederland. Bijzonder is dat het museum destijds direct werk bij de kunstenaar aankocht. De museumverzameling  bevat een aantal fraaie winterlandschappen van Springer, Spohler, Jongkind en Apol. Van de grootmeestervan het ijsgezicht, Schelfhout, bezit het museum vijf schilderijen en tientallen tekeningen. Naast deze werken uit eigen collectie laat Echte winters een groot aantal topstukken zien uit particuliere en museale collecties.

Klimaat

In de tentoonstelling wordt ook aandacht besteed aan het klimaat van toen en nu. In de 19de eeuw, met de laatste uitloper van de Kleine IJstijd, konden de winters nog heftig te keer gaan met de Noord- en Zuiderzee onbegaanbaar door de ijsschotsen. Overstromingen, ingevroren schepen en werkeloosheid als gevolg van langdurige vorst zorgden voor veel leed. Tegelijkertijd betekent de 19de eeuw  het begin van de zo bekende Nederlandse schaatscultuur met georganiseerde wedstrijden, toertochten en schoonrijdconcoursen. Is deze cultuur nu voorbij door de steeds maar lauwere winters? Hoe verhouden de winters van toen zich tot die van nu? Was het vroeger echt veel kouder, kwamen strenge winters vaker voor? Zullen we nog echte winters hebben? 

Koek en zopie

Om de echte Hollandse wintergezelligheid te ervaren, serveert het museumcafé tijdens de tentoonstelling koek en zopie. 

Boek

Bij de tentoonstelling verschijnt een boek, Echte winters. Het winterlandschap in de 19de eeuw, uitgegeven door THOTH. Het boek, met artikelen van Sebastiaan Cobelens, Michiel Plomp en Pieter Roelofs, is voor 17,90 te koop in de museumwinkel.