Teylers Museum opent uniek historisch Haarlems woonhuis
Op 5 december 2021 opent Pieter Teylers Huis voor het eerst de deuren voor het publiek, als nieuwe vleugel van Teylers Museum. Pieter Teylers Huis is het voormalige woonhuis van de founding father Pieter Teyler (1702-1778) en is nauw verbonden met de ontstaansgeschiedenis van het oudste museum van Nederland. Sinds 2013 wordt dit unieke Rijksmonument grondig gerestaureerd en zoveel mogelijk in authentieke staat hersteld. Enkele ruimtes van het statige pand behoren tot de best bewaarde historische interieurs van Nederland uit de 18de eeuw.
Rijke historie
Pieter Teyler was een rijke Haarlemmer die zijn vermogen en huis naliet aan een stichting die als doel had om het leven van iedereen te verbeteren. Daaruit kwam onder andere Teylers Museum voort, dat in 1784 opende en toen nog alleen bestond uit de Ovale Zaal. Via de indrukwekkende, lange marmeren gang van Teylers voormalige woonhuis betraden bezoekers de Ovale Zaal en verwonderden zich over de nieuwste wetenschappelijke uitvindingen en de kunst van dat moment. Beroemde gasten als Einstein, keizer Napoleon en tsaar Alexander maakten hier hun opwachting. Het huis is zowel fysiek als inhoudelijk onlosmakelijk verbonden met het museum.
3d-visualisatie van de uitbreiding van het museum met Pieter Teylers Huis
Omvangrijke restauratie
Het 1.115 m2 grote pand bestaat uit vier aan elkaar gebouwde huizen en wordt met de restauratie zoveel mogelijk in de tijd teruggebracht naar de 18de-eeuwse situatie. Authentieke bouwkundige elementen die elders vaak al lang zijn verdwenen, zijn hier behouden en worden nu in ere hersteld: weelderige stucplafonds, een lange marmeren gang en fraaie schouwen. Na een eerste fase gericht op funderingsherstel en verbeteringen aan de constructie, is in november 2019 gestart met de cascorestauratie. Om het authentieke karakter van het huis zo min mogelijk geweld aan te doen, zijn vrijwel alle installaties onzichtbaar weggewerkt tussen de vloeren en plafonds. Sinds maart 2021 wordt het huis verder afgewerkt: schilderen, aanbrengen van wandbespanningen, restauratie van schouwen, het stucwerk en het meubilair, etc. De restauratie kwam tot stand in nauwe samenwerking tussen het museum, de monumentensector, de restauratiearchitect, diverse experts en onderzoekers, aannemers en adviseurs.
Historische kleurstellingen en nieuwe afwerkingen
Essentieel bij de restauratie van een historisch interieur zijn de kleuren die worden toegepast op het houtwerk, de wanden, en monumentale onderdelen zoals de houten trappartij en de stucdecoraties. Voor het bepalen van een passend historisch kleurenpalet en stoffering is advies ingewonnen bij kleur- en interieurspecialisten. Middels (minutieus) kleuronderzoek in situ, waarbij de (soms enkele tientallen) aanwezige historische verflagen laag voor laag worden blootgelegd en bestudeerd, in combinatie met microscopisch verfonderzoek kon de volledige ‘kleurgeschiedenis’ van het huis vanaf de 18de eeuw tot aan het heden in detail in kaart worden gebracht. Ook bouwhistorisch onderzoek en gegevens uit archieven, zoals oude boedelbeschrijvingen en historische afbeeldingen, gaven veel inzicht op dit vlak. Het uitgebreide kleur- en interieuronderzoek ligt aan de basis van de nieuw gekozen kleurstellingen en afwerkingen, die verwijzen naar de tijd waarin Pieter Teyler het huis bewoonde, en de periode direct na zijn overlijden.
Ontwerp voor de 'Kleine Zaal' met een nieuwe variant op de 18de-eeuwse landschapsschildering die hier ooit aanwezig was.
Moodboard met ontwerp en materialen voor de nieuwe uitmonstering van de Kleine Zaal
© History by design/Rosan Scheres
Huis van de Verlichting
Pieter Teylers Huis is één van de weinige plekken ter wereld waar de Verlichting tastbaar aanwezig is. Pieter Teyler geloofde dat praktische uitvindingen en ontdekkingen de beste manieren waren om de wereld tot een betere plek te maken. In dit ‘Huis van de Verlichting’ zullen bezoekers worden uitgenodigd om te reflecteren op het actuele vraagstuk van het verbeteren van de samenleving voor iedereen en de bijdrage die kunst en wetenschap daaraan kunnen leveren.
Pieter Teylers Huis praktisch
Een bezoek aan Pieter Teylers Huis is inbegrepen bij het entreekaartje van Teylers Museum (entree via de hoofdingang aan het Spaarne 16). De kaartverkoop start op 15 november. Met een rondleiding kunnen de onderste twee verdiepingen bezocht worden, individuele bezoekers kunnen ronddwalen op de begane grond. Meer informatie: www.teylersmuseum.nl.
De restauratie van Pieter Teylers Huis is mogelijk gemaakt dankzij de genereuze steun van tal van particulieren, overheden en fondsen.