Piratenstreken — Teylers Museum

Piratenstreken

Blog door conservator Jan Pelsdonk

In het begin van de zeventiende eeuw ondervond de Republiek der Verenigde Nederlanden veel last van Algerijnse (Barbarijse) zeerovers. Nederlandse schepen werden buitgemaakt en de opvarenden kwamen op de slavenmarkt terecht. Daarom patrouilleerde er in de Middellandse Zee in opdracht van de Staten-Generaal een kleine Nederlandse vloot. Vierhonderd jaar geleden, op 20 februari 1620, veroverde die vloot onder aanvoering van Mooie Lambert (Lambrecht Hendrickszoon Verhouven) een viertal zeeroversschepen. Het was slechts een druppel op de gloeiende plaat, maar wel een druppel die op een penning zou worden vereeuwigd.

De zilveren penning in Teylers collectie is waarschijnlijk een enkele decennia later vervaardigde nagieting van de originele penning. De voorzijde toont het borstbeeld van prins Maurits, terwijl op de keerzijde een Algerijns zeeroversschip wordt achtervolgd door een Nederlands schip. De penning is 56 mm groot, weegt 40 gram en is ontworpen door Gideon d’Assignies. De tekst op de voorzijde geeft de naam en titels van prins Maurits. Op de keerzijde staat (vrij vertaald) dat de gewapende verdorvenheid is afgenomen. 

Mooi Lambrechts schijnt – gezien zijn bijnaam – een knappe verschijning te zijn geweest. Wat er in hem omging is minder eenvoudig vast te stellen. Bekend is in ieder geval dat hij enige jaren eerder, in 1614, in het Ierse Crookhaven een piratenschip had aangevallen dat zich had overgegeven. Hij schijnt daarbij last te hebben gehad van een kortstondig selectief geheugenverlies, want de Engelsen en Nederlanders werkten op dat moment samen tegen de piraterij. Bij de aanval vielen burgerslachtoffers en Mooi Lambrechts schijnt er met een rijke buit te zijn weggevaren.

Piraten voeren voor eigen rekening en vielen naar believen iedereen aan, terwijl kapers in opdracht van een overheid alleen vijandelijke schepen mochten aanvallen. De scheidslijn tussen piraten en kapers was vaak flinterdun, Lambrecht is hier een mooi voorbeeld van.



Kapitein Mooy Lambrechts overmeestert vier Algerijnse schepen, van 1620 tot 1725, zilver

Jan Pelsdonk is sinds 2008 conservator van het numismatisch kabinet. Dit blog is geschreven op 2 april 2020.