fk-0508-electrostatic-generator-conductors — Teylers Museum

1784 - 1791


Dit apparaat is de grootste vlakke-plaat-elektriseermachine ter wereld. Het instrument is in 1784 gemaakt op aanwijzingen van Martinus van Marum, de man die Teylers Museum in feite vorm heeft gegeven. Als echte 18e-eeuwer was hij gefascineerd door de toen in zwang gekomen statische elektriciteit. Al in zijn studietijd had Van Marum een elektriseermachine ontworpen. Gesteund door de rijke fondsen van Teylers Museum greep hij zijn kans om de grootste opwekkingsmachine van zijn tijd te maken. Daarmee hoopte hij ontdekkingen te doen, die met kleinere machines onmogelijk werden geacht. Statische elektriciteit kan door wrijving worden opgewekt tijdens het ronddraaien van de glazen platen. In combinatie met de Leidse flessen werden ongekend grote vonken opgewekt. Na de ontdekking van de batterij in 1800 was de rol van het instrument uitgespeeld.

Een letterlijk schokkende ervaring. Dat onderging in 1746 de Leidse hoogleraar Van Musschenbroek toen hij per ongeluk de elektrische condensator uitvond. ‘Niets in de wereld kan me ertoe verleiden dit experiment opnieuw te doen’ zou hij hebben uitgeroepen. Men dacht toen dat elektriciteit een vloeistof was. Een assistent had geprobeerd om deze ‘vloeistof’ op te vangen in een fles. Met de schok die daarop volgde, was de ‘Leidse fles’, ofwel de condensator, geboren. Zo’n condensator kan elektrische ladingen verdubbelen en enige tijd vasthouden. Je hebt nodig: twee geleiders, waarvan één met de aarde is verbonden, en een isolerende tussenlaag. Een lading op de ene kant veroorzaakt dan een even grote, maar tegengestelde lading aan de andere kant. De Leidse flessen in Teylers Museum behoren tot de grootste die er ooit zijn gemaakt.

Administration name

Fysisch Kabinet

Vertaalde titel

Large electrostatic generator with Leyden jars, after Van Marum

Vervaardiger

[{'date_of_birth': u'', 'role': u'', 'qualifier': '', 'date_of_death': u'', 'creator': u''}]

Objectcategorie

elektriciteit

Datering

[{'start': '1784', 'end_precision': u'', 'end': '1791', 'start_precision': u''}]

Formaat

[{'notes': u'', 'part': 'geheel', 'type': u'', 'value': '2640', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'glazen poten', 'type': u'', 'value': '57', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'schijven', 'type': u'', 'value': '1650', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'schijven', 'type': u'', 'value': '10', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'wrijvingsblokken', 'type': u'', 'value': '400', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'tafel', 'type': u'', 'value': '1700', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'tafel', 'type': u'', 'value': '750', 'unit': u''}, {'notes': u'', 'part': 'tafel', 'type': u'', 'value': '925', 'unit': u''}]

Wetenschappelijke naam

[{'name': 'Electrostatic generator'}]

Opschrift

[{'content': 'J. CUTHBERTSON Fecit Amsterdam MDCCLXXXIV', 'type': u''}]

Opschrift

[{'reference': '..\\images\\Fysisch\\Gekoppelde afbeeldingen\\FK 0508.jpg'}]