1950: Jan Wiegers — Teylers Museum

1950: Jan Wiegers

Blog door collectiebeheerder Kunstverzamelingen Celeste Langedijk

Een nieuw blogje, een nieuwe techniek. Passend bij het zonnige weer van de afgelopen weken heb ik de prachtige kleurenlitho van Jan Wiegers uitgezocht, Gezicht op Capri, 1950. De prent van Wiegers spring eruit door zijn krachtige beeld en expressieve lijnen.

Jan Wiegers (1893-1959) was een kunstenaar bekwaam in een groot aantal disciplines maar meest bekend vanwege zijn schilderijen. Hij genoot zijn opleiding aan Academie Minerva, Academie voor Beeldende Kunsten Rotterdam en de Tekenacademie te Den Haag. In 1918 was hij een van de medeoprichters van de Groningse kunstenaarsvereniging De Ploeg. 

Wiegers’ werk werd sterk beïnvloed door zijn vriendschap met de Duitse Expressionist Ernst Ludwig Kirchner. Hij werd hiermee een van de eerste Nederlandse Expressionisten.

Het Expressionisme kenmerkt zich door het gebruik van felle kleuren en krachtige lijnvoering. De relatie met de zintuigelijke werkelijkheid werd losgelaten (motto: ‘er zijn geen wetten’). De beeldende kunst werd de uiting (expressie) van de emotie. 

In zijn latere jaren keerde Wiegers weer meer terug naar een wat gematigder beeld zoals deze meer impressionistische prent van het eiland Capri, uitgevoerd in lithografie. 

Lithografie is steendruktechniek en gebaseerd op het principe dat water en olie elkaar afstoten.

De tekening wordt met een vette inkt, krijt of potlood op de steen getekend/gepenseeld. Daarna wordt de tekening met behulp van Arabische gom gefixeerd. Met terpentine wordt de tekening verwijderd, maar het vet uit krijt en inkt blijft in de steen zitten. De steen wordt nat gemaakt; waar getekend is (vet), wordt het water afgestoten en blijft de steen droog. Met een roller wordt vervolgens inkt aangebracht. De vette inkt hecht alleen op de droge gedeelten van de steen. Wanneer de steen ingeïnkt is, wordt er een vel papier op gelegd en door de drukpers gehaald.

In het geval van deze kleurenlitho wordt voor elke kleur een nieuwe drukgang gemaakt waarbij alleen de vormen en vlakken van één bepaalde kleur op de lithosteen worden aangebracht. In het geval van de prent van Wiegers zijn dit dus 4 drukgangen.

Leuk detail is dat de prent naast de datering en signatuur ook nog een opdracht heeft: Capri '50 voor Greet ten Holte. Deze prent was een schenking aan Greet Sickinghe-ten Holte, schrijfster en actief lid in de kunstwereld. Zij schonk deze prent aan Teylers Museum in 1997.

Gezicht op Capri, Jan Wiegers (1893-1959), 1950

Celeste Langedijk is sinds 2004 collectiebeheerder Kunstverzamelingen bij Teylers Museum. Dit blog werd geschreven op 24 april 2020.

Lees ook de andere blogs van Celeste: