De knieval van Thorbecke
Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872) was de voorzitter van een commissie die in 1848 de nieuwe grondwet schreef. In de jaren daarna was hij onder andere minister van Binnenlandse Zaken. Hij wordt wel gezien als een van de grootste politici die Nederland ooit heeft gekend. De in deze blog getoonde gouden penning doet echter vermoeden dat zelfs de grootste staatsman weleens een knieval moet maken...
Johannis Schouberg (1798-1864), strooipenning bij de inhuldiging van koning Willem III te Amsterdam. 1849, goud, 23 mm (TMNK 03023)
De penning – een zogenoemde strooipenning – gaat over de inhuldiging van koning Willem III te Amsterdam, op 12 mei 1849. Op de voorzijde is de Nederlandse grondwet afgebeeld, waarbij het opschrift verwijst naar de artikelen die gaan over de beëdiging van een nieuwe koning in Amsterdam (artikel 50), dat hij belooft de grondwet te onderhouden en te handhaven (artikel 51) en dat hij wordt ingehuldigd door de Staten-Generaal (artikel 52).
Bij de inhuldiging van een nieuwe vorst was het toentertijd gebruikelijk dat strooipenningen naar de toeschouwers werden geworpen. Waarschijnlijk gebeurde dat na de inhuldiging tijdens een rijtoer of vanaf een balkon. Uiteraard waren dat met name bronzen exemplaren. De zilveren en gouden versies zijn een stuk zeldzamer. De hier afgebeelde gouden penning is in 1926 aangekocht en zou volgens de toenmalige conservator Adolf Octave van Kerkwijk afkomstig zijn uit het bezit van de staatsman Thorbecke. Langs welke weg Thorbecke’s penning in de museumcollectie is terecht gekomen is vooralsnog in nevelen gehuld. Hopelijk geeft het museumarchief dit in de toekomst nog eens prijs.
Zou er zo af en toe een gouden of zilveren exemplaar tussen de uitgestrooide penningen hebben gezeten? Rende er een schare ministers en hoogwaardigheidsbekleders – waaronder Thorbecke – achter de koets aan en gingen zij voor het goud door de knieën? Zo’n potsierlijk spektakel heeft voor zover ik weet niet plaatsgevonden, anders zou het zeker de kranten hebben gehaald. Thorbecke heeft deze gouden strooipenning vrijwel zeker kort na de inhuldiging persoonlijk van de koning ontvangen. Hoe zuur de koning daarbij zal hebben gekeken (de kort tevoren ingevoerde grondwet hield een inperking van zijn macht in) valt buiten deze blog; in wezen was het uiteindelijk niet Thorbecke maar de koning die door zijn knieën ging.
Jan Pelsdonk is sinds 2008 conservator van het numismatisch kabinet. Dit blog werd geschreven op 28 december 2020.