Een hele toer — Teylers Museum

Een hele toer

Blog door conservator Jan Pelsdonk

Door de coronacrisis is het museum gesloten voor het publiek. Achter de schermen wordt er doorgewerkt en langs de digitale weg wordt geprobeerd om toch een deel van het museumpubliek te bereiken met kleine extra’s. Deze serie blogs is daar een mooi voorbeeld van. Ook zijn er thuistips voor kinderen en een virtuele tour door het museum te zien. Via Instagram zijn al diverse live rondleidingen door het museum gegeven; ‘Teylers Thuis Tours’ die hier zijn terug te vinden.

Zoals de term ‘live’ al aangeeft worden deze laatste tours direct uitgezonden. Dat betekent dat er in de filmpjes niet wordt geknipt en geplakt, maar dat ze in één keer worden opgenomen. Om het aantal hilarische momenten en praktische problemen te verkleinen wordt er eerst offline proefgedraaid. De mensen die de tours geven zijn immers geen professionele filmmakers (al krijgen zelfs de meest doorgewinterde acteurs bij een film de mogelijkheid om een scène keer op keer over te doen). Het beeld- en geluidmateriaal is dus niet perfect maar ik hoop van harte dat u er toch plezier aan beleeft. 

Op 5 mei, Bevrijdingsdag, was het mijn beurt. Enkele dagen voordat het museum de deuren sloot had ik de tentoonstelling 75 jaar vrij! ingericht met munten en penningen. De expositie loopt inmiddels twee maanden maar op het museumpersoneel na heeft vrijwel niemand er een blik op kunnen werpen. Een drietal van de getoonde penningen lijkt vreemd genoeg de gewoonte te hebben om keer op keer weer verborgen te raken. Ze liggen op dit moment verborgen voor het publiek in een van de vitrines. Tijdens mijn Teylers Thuis Tour heb ik gepoogd om ze te laten zien maar het werden uiteindelijk slechts drie onduidelijke bruine schijfjes; ook daar bleven zij uiteindelijk onzichtbaar.

Zelfs direct na vervaardiging werden ze enige jaren verborgen. De maker was Pieter Starreveld (1911-1989). Hij maakte de drie penningen – Duitse inval, Bezetting en Bevrijding – midden in de oorlog, in de periode 1940-1942. Hij sneed de afbeeldingen direct in het ijzer en liet bij het jaartal slechts het laatste cijfer open. De oorlog kon naar zijn mening nooit lang meer duren. De teksten zijn geschreven door de schrijver en verzetsstrijder Lou Lichtveld (ook bekend onder zijn pseudoniem Albert Helman). De stempels werden vervolgens bij het bedrijf Gerritsen en Van Kempen in Zeist ondergebracht. Ze werden er voor de zekerheid achter een muur verborgen die op dat moment werd gemetseld. Na de oorlog werd de productie ter hand genomen maar eerst moesten de stempels worden teruggevonden. De exacte plek was niet langer bekend, waardoor uiteindelijk de hele muur werd afgebroken.

Het resultaat mag er zijn. Drie forse bronzen penningen van 60 mm diameter. Het is een klein wonder en een hele toer dat u ze bij deze tekst dan uiteindelijk toch kunt zien. Kom ze vanaf 1 juni vooral ook live bekijken!

Pieter Starreveld, Duitse inval (TMNK 15761)

Pieter Starreveld, Bezetting (TMNK 15762)

Pieter Starreveld, Bevrijding (TMNK 15760)

Jan Pelsdonk is sinds 2008 conservator van het numismatisch kabinet. Dit blog werd geschreven op 7 mei 2020.