Een kleine strijd - il Guercino

Een zeer leuk werkje in de collectie van Teylers Museum komt van de Italiaanse barokschilder Giovanni Francesco Barbieri die ook wel il Guercino (de schele) werd genoemd.

Il Guercino (1591-1666), Een kat op tafel en een hond, circa 1620-1630, pen in bruin, 257 x 184 mm (H 101)

Il Guercino staat vooral bekend om zijn schilderijen van Bijbelse taferelen. De mensfiguren zijn altijd prominent afgebeeld, het gebruik van een sterk licht-donker contrast zorgt voor een dramatisch beeld. Ook in zijn tekeningen zijn mensen meestal de hoofdrolspelers.

De collectie van Teylers Museum bevat een groot aantal (ca. 90) tekeningen van zijn hand. Ook hier zijn het voornamelijk schetsen van groepen mensen, waaronder composities en voorstudies voor zijn schilderijen.

Daarom is het zo leuk dat deze tekening er ook tussen zit. De tekening van de hond en kat is geen voorstudie voor iets groots en heeft geen ander doel dan zichzelf. Het lijkt eerder een tafereel dat zich in het huis van de kunstenaar afspeelde en hem amuseerde, zodanig zelfs dat hij de dieren laat spreken door zijn pen. 

Deze tekening, gemaakt in pen en bruine inkt, laat een kleine strijd zien tussen een kat en een hond. De hond lijkt te grauwen naar de kat boven hem terwijl hij zijn poot verdedigend over een bot legt. De hond is getekend in een heldere lijn en een klein beetje arcering om zijn vacht aan te duiden. Kortom een schone, gezond uitziende hond.

Boven de hond, op de tafel, zit de kat met de oren een beetje plat een kijkt niet al te vriendelijk, de klauwen staan uit. In tegenstelling tot de hond is de kat getekend met veel kriebelige en krassende lijnen. De donkere plekken in de vacht en de onregelmatige lijnen in de nek geven het beestje een mottig en vies uiterlijk.

Boven de dieren staat een tekst die vrij kan worden vertaald als “Lelijk beest, jij bent de meest smerige kat ter wereld”. 

Het is een beetje als een stripverhaaltje, alleen zit er geen spraakballon om de tekst. Ik ben benieuwd hoe de strijd is afgelopen.

Celeste Langedijk is sinds 2004 collectiebeheerder Kunstverzamelingen bij Teylers Museum. Dit blog werd geschreven op 15 maart 2021.