Herontdekking uiterst zeldzame Engelse glazen kroonluchter — Teylers Museum

Herontdekking uiterst zeldzame Engelse glazen kroonluchter

Blog door restaurator en specialist antieke kroonluchters Pascal Mestrom

Op 5 december opent Pieter Teylers Huis, het voormalige woonhuis van de grondlegger van Teylers Museum, de deuren voor het publiek. Pascal Mestrom, restaurator en specialist op het gebied van antieke kroonluchters, kreeg de opdracht om een aantal kroonluchters uit de collectie van Teylers Museum te beoordelen. En daar zat een hele bijzondere bij. In deze blog vertelt hij over zijn ontdekking.

‘Begin dit jaar kreeg ik een aantal foto’s toegestuurd van diverse kroonluchters die mogelijk gerestaureerd moesten worden. Mijn aandacht werd direct getrokken door een glazen kroonluchter, die ik herkende als vroeg Engels. De beschrijving en datering in de inventaris ontbraken, dus dit moest gauw nader onderzocht worden: klopten mijn vermoedens en was dit echt een authentiek stuk?

Deze bijzondere vroege glazen Engelse kroonluchters uit de Georges II-periode (ca. 1732-1745), zijn uiterst zeldzaam. Het waren zeer luxueuze en prestigieuze objecten, toentertijd echte statussymbolen die men slechts aantrof in de paleizen van de allerhoogste adellijke kringen.

Doordat deze kroonluchters geheel van glas gemaakt zijn, is de kans op beschadiging groot: men moest er uiteraard met de grootste zorg mee omgaan. Ook door ontwikkelingen en veranderingen in stijl ontstonden er nieuwe modellen aan het hof, waardoor deze specifieke kroonluchters vaak vervangen werden en daardoor helaas meestal verloren gingen.

Na verder en nader onderzoek in het depot van Teylers Museum van alle onderdelen en zéker ook na de volledige opbouw van de kroonluchter, wist ik het zeker: met grote blijdschap kon ik concluderen dat het om een compleet authentiek exemplaar gaat en dat alle onderdelen (vaak voorzien van corresponderende nummering en andere markeringen) aanwezig zijn én origineel. Zelfs de uiterst zeldzame verwisselbare glazen kaarsenhouders in de vaste kaarsenhouders zijn compleet!

Slechts één vroege restauratie van een gebroken arm die vakkundig hersteld was en één gebroken kaarsenhouder die ik vervolgens heb laten herstellen door een gerenommeerd glasblazer in Engeland waren de mankementen na bijna drie eeuwen!

Dit is echt uniek te noemen, en een mooier en completer exemplaar ken ik niet uit de literatuur, niet uit andere bekende inventarissen/collecties en ook niet na navraag bij specialisten uit Engeland die ik met grote belangstelling en enthousiasme dit stuk heb zien bewonderen.

Dit exemplaar zou als een schoolvoorbeeld kunnen dienen van Engelse toegepaste glaskunst uit de eerste helft van de 18e eeuw.

De kroonluchter is in de vorige eeuw in bezit van Teylers Museum gekomen, samen met een collectie tekeningen en ander meubilair, als schenking van een verzamelaarsfamilie. Binnenkort is de bijzondere kroonluchter te bewonderen in een van de prachtige volledig gerestaureerde kamers in Pieter Teylers Huis.

Moulded chandeliers

De kroonluchter kan men indelen in een tweede groep van Engelse glazen kroonluchters, de zogenaamde moulded chandeliers, gemaakt circa 1732-1745 als vervolg op de plain arms chandeliers, die het begin inluidden van de productie van de glazen Engelse kroonluchter omstreeks 1715.

De moulded chandeliers werden geblazen in een mal waardoor ook het kenmerkende patroon op alle stamelementen (reticulated stem parts) ontstond.

Ook kenmerkend zijn de rope-pattern-armen.

Het was een iets minder duur procedé dan het volledig moeten bewerken, slijpen (flat planes of diamond cutting) van elk individueel glazen onderdeel uit de voorgaande periode.

Enkele andere kroonluchters uit die korte periode zijn te vinden in the Assembly Rooms in York, het City Art Museum in St Louis, Missouri, Holker Hall in Westmoreland en Dorsetshire House (collection Fileman).

De Pieter Teylers Huis-kroonluchter

Herkomst: Engeland
Materiaal: glas, brons, ijzer
Datering: ~ 1740
Stijlperiode: George II
8 lichtarmen
Type: Moulded / Reticulated
Hoogte: ~ 120 cm
Diameter: ~ 90 cm
Herkomst: schenking
Herontdekt: Pascal Mestrom

Literatuur:
Lanmon, Dwight. The golden age of English Glass 1650-1775, 2011
Maxwell, Christopher L. In sparkling company - Reflections on glass in the 18th century British world, 2021
Mestrom, Pascal. The Spijk Chandelier, 2020
Mortimer, Martin. The English Glass Chandelier, 2000
Smith, John. The art of Enlightenment, 1994

Deze blog is geschreven op 13 november 2021 door Pascal Mestrom, eigenaar van Mestrom Creations - creatie - research en advisering - acquisitie. Hij is betrokken bij de restauratie van de kroonluchters van Pieter Teylers Huis.