In memoriam Leonardo da Vinci — Teylers Museum

In memoriam Leonardo da Vinci

Blog door educator Fieke Kroon

501 jaar geleden stierf Leonardo da Vinci: het was 2 mei 1519. Hij woonde de laatste paar jaren van zijn leven in Amboise, een klein plaatsje aan de Loire in Frankrijk. Zijn beschermheer was koning Frans I, die er een groot kasteel bezat. Via een onderaardse gang tussen het kasteel en het buitenhuis van Leonardo, Clos Lucé, kon de koning verschijnen en verdwijnen waar hij wilde. 

In januari 2018 was ik in Amboise om mij voor te bereiden op de grote tentoonstelling over Leonardo die najaar 2018 in Teylers van start zou gaan. Ik had een afspraak met mijn collega van educatie in Clos Lucé om te horen wat ze daar allemaal doen voor schoolkinderen. Het is een heel druk bezocht landgoed waar uit het hele land schoolbussen naartoe komen voor de binnen- en buitenprogramma's. Zoiets als het Muiderslot of Slot Loevesteijn.

Ik werd hartelijke ontvangen en mocht alles bekijken en vragen wat ik wilde, echt een fantastische ontmoeting. Zowel met mijn counterpartner Paul Riffault als met de geest van Leonardo da Vinci. Paul liet mij o.a. de workshops zien over bruggen bouwen. Van hem heb ik het idee overgenomen om de 'stokkenbrug' te laten bouwen in het schoolprogramma voor basisscholen. Een succes dat we nog steeds handhaven in diverse andere programma's. Met 15 stokken kun je een stevige brug bouwen die een hele stapel boeken kan dragen - of in het groot: een paar soldaten die een rivier over moeten steken. Geen spijkers, schroeven of touwen nodig: alleen maar stokken. Ideaal voor een reizend leger dat slechts wat takken van bomen hoeft af te hakken! In de periode dat Leonardo deze brug ontwierp, was hij dan ook in dienst van Cesare Borgia, de oorlogszuchtige zoon (!) van de paus in die tijd.

De ontmoeting met Leonardo was indrukwekkend. Het bed waarin hij stierf is zowat het eerste dat je tegenkomt. Een vierkant hemelbed met rood fluwelen gordijnen, opvallend laag. Ernaast een schilderij van de afscheidsscène tussen François I en Leonardo met zijn lange witte baard. François op de rand van het bed, Leonardo wegkwijnend in zijn armen. De koning laat zich hier duidelijk afbeelden als een kunst- en wetenschapsliefhebber, in de persoon van Leonardo da Vinci.

Helaas - de werkelijkheid verliep anders, zoals zo vaak... In het paleis van de koning leerden we dat deze op 2 mei 1519 zich helemaal niet in Amboise bevond, maar in zijn kasteel in Saint-Germain-en-Laye. (De Franse koningen reisden in die tijd continu hun hele rijk door, om in contact te blijven met hun vazallen). Daar was op 31 maart zijn zoon Henri geboren (de latere koning Henri II).

Om terug te komen op Leonardo: hij werd begraven in de kerk van Amboise, de 'église collégiale de Saint-Florentin'. Helaas is deze kerk in 1807 afgebrand, waarbij ook het graf van Leonardo is verwoest. Zijn vermoedelijke resten zijn in 1808 overgebracht naar een kapelletje dat in de tuin van het paleis is neergezet, met een sobere gedenksteen. Maar voor hetzelfde geld liggen er de beenderen van heel iemand anders...

Fieke Kroon werkt sinds 2005 in Teylers Museum als educator. Dit blog werd geschreven op 2 mei 2020.