Krentenbrood op 25 maart

Op 25 maart 1702 werd onze Founding Father, Pieter Teyler, geboren. Zijn ouders, Isaac Teyler en Maria van der Hulst, waren in de zomer van 1701 getrouwd en Pieter was hun eerste kind. Helaas overleden een later geboren broertje en zusje op jonge leeftijd - er waren heel veel besmettelijke ziekten in die tijd - en daarom groeide Pieter op als enig kind. Teylers geboortehuis stond in de Anegang in Haarlem, de stad waar hij zijn hele leven zou wonen.

Zijn vaders voorouders waren om religieuze redenen gevlucht uit het westen van Engeland. Zij waren Doopsgezind en erkenden de koning niet als hoofd van de Anglicaanse kerk. In de zeventiende eeuw maakten de Teylers fortuin met hun textielhandel- en productie.

Toen Pieter Teyler 28 was geworden had hij voldoende geld geërfd van zijn oom en tante om niet meer te hoeven werken. Dat was niet conform de Doperse traditie en zo werd hij rijker en rijker. Hij verdiende veel geld door te investeren in ondernemingen in binnen en buitenland en door geld uit te lenen.  Hij trouwde met Helena Verschaven uit Amsterdam in 1728 en zij kregen geen kinderen.

Toen Helena overleed bedacht Teyler dat hij zijn geld wilde nalaten aan goede doelen. Al tijdens zijn leven financierde hij een hofje voor arme vrouwen zonder familie en daarbij kwam nog zijn ideaal dat kennis en kunst voor iedereen beschikbaar zou horen te zijn. Dat was niet vanzelfsprekend in zijn tijd. Vanuit dit ideaal werd na zijn tijd Teylers ‘Museaeum’ gebouwd achter zijn woonhuis aan de Damstraat.

In zijn testament schreef Teyler precies op wat er met zijn geld moest gebeuren. Eén van de bepalingen was dat de bewoonsters van zijn hofje en zijn personeel op zijn verjaardag bijzonder eten kregen. Zo ontstond de traditie van het uitdelen van krentenbroden. Want in de 18^de eeuw was krentenbrood een grote luxe voor mensen die weinig inkomen hadden. Alhoewel er tegenwoordig geen hele broden meer worden uitgedeeld, genieten we nog elk jaar van een snee krentenbrood met roomboter bij de koffie op Teylers verjaardag. Dit jaar, in 2020, werden ze extra zorgvuldig klaargemaakt door het restauratieatelier: met mondkapje, handschoenen en individueel verpakt om er zeker van te zijn dat dat de enkele aanwezige collega’s een hygiënisch verantwoorde traktatie kregen voorgeschoteld.  

Marjan Scharloo is sinds 2001 directeur van Teylers Museum. Deze blog werd geschreven op 25 maart 2020.