Muziekfeest in Haarlem — Teylers Museum

Muziekfeest in Haarlem

Blog door conservator Jan Pelsdonk, opgedragen aan Herman Voogd

Op 13-15 juni 1850 werd er op diverse plaatsen in Haarlem een groot muziekfeest gehouden. Volgens krantenberichten werd onder andere in de Grote Kerk het oratorium Elias van Felix Mendelssohn Bartoldy opgevoerd.1 Het muziekstuk was op dat moment pas vier jaar oud. Op YouTube zijn diverse uitvoeringen te vinden. Het is leuk dat via een 40 mm klein plaatje zilver de muziek van toen weer tot leven komt.



Anoniem, Muzijkfeest te Haarlem. 1850, zilver, 40 mm (TMNK 03034)

Een andere locatie die betrokken was bij het muziekfeest was de Bal en Vauxhall (de in 1849 geopende Schouwburg aan de Jansweg).2 Vauxhall – een prachtig obsoleet woord – zou oorspronkelijk een lusthof in een dorpje bij Londen zijn geweest. De naam verwijst naar een openluchttheater en er kan ook – zoals in dit geval – een zaal mee bedoeld zijn. Wat de woordkeuze op de penning betreft: standaardisering van spelling was in die dagen nog ver te zoeken. Zo geeft het internet bij het zoeken naar het Haarlemse feest bij ‘muzijkfeest’ meer treffers dan ‘muziekfeest’.

De drijvende kracht achter het muziekfeest was de Haarlemse afdeling van de in 1829 opgerichte en nog steeds bestaande Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Carl Gottfried Voorhelm Schneevoogt (1802-1877) was daarvan ten tijde van het muziekfeest secretaris. Een tiental jaar later zou ook Adriaan Justus Enschedé (1829-1896) tot het bestuur toetreden. Voor Teylerianen zijn Voorhelm Schneevoogt en Enschedé uiteraard geen onbekenden. De eerste was directeur (1854-1877) van Teylers Stichting, de tweede lid (1876-1896) van Teylers Tweede Genootschap en de drijvende kracht achter de ontsluiting van de privé penningcollectie van Pieter Teyler van der Hulst.3

Het leuke met dit soort penningen is, dat de geschiedenis nog niet geheel is uitgekristalliseerd. De penning is in 1935 te Haarlem gekocht. Van wie? Dat is misschien in het archief van Teylers Stichting te vinden. In ieder geval is het niet van een van Carls nazaten, want hij overleed kinderloos, 12 jaar na zijn partner Gezina Wilhelmina (Sita) van der Vlugt (1801-1865). Jawel, ook die naam is aan Teyler verbonden: zij was de dochter van Bartel Willem van der Vlugt (1763-1839), die in de periode 1789-1839 directeur van Teylers Stichting was.

Deze tekst is opgedragen aan de kersverse pensionado Herman. Herman, dank voor je Teyler-geest, ik wens je een mooie nieuwe levensfase toe!

Noten
1.    Nieuwe Rotterdamsche Courant, 16 februari 1850; Opregte Haarlemsche Courant, 25 maart 1850.
2.    Opregte Haarlemsche Courant, 3 juni 1850.
3.    Gelder, H. Enno van (1985) Enschedé en Roest als Tweede Stichters van Teylers Penningkabinet, in: Teylers Magazijn 8, 4-6.