Schoenmaker, blijf bij je leest

Anoniem, Gouden huwelijk van De Jonge van Campensnieuwland en Mogge Pous, aangeboden door kinderen en kleinkinderen. 1834, zilver, 42 mm (TMNK 14311)

In de collectie van Teylers Museum bevindt zich een penning die in 1834 gemaakt is. De penning herinnert aan het gouden huwelijk van De Jonge van Campensnieuwland en Mogge Pous en is aangeboden door hun kinderen en kleinkinderen.

Willem Adriaan de Jonge van Campensnieuwland (1763-1835) was onder andere burgemeester van Zierikzee (1813-1814), lid van de Provinciale Staten van Zeeland (1814-1835) en heer van Campensnieuwland (1830-1835). Hij was in 1784 gehuwd met Cornelia Petronella Mogge Pous (1765-1837), dochter van de Zierikzeese burgemeester Bonifacius Mogge Pous. Het echtpaar had diverse kinderen en kleinkinderen, die het blijkbaar een goed idee vonden om ter gelegenheid van het huwelijksjubileum een penning te laten maken.

De instigator was ongetwijfeld hun zoon jonkheer meester Johan Cornelis de Jonge (1793-1853), die in de periode 1816-1853 de eerste directeur was van het Koninklijk Kabinet van Munten, Penningen en Gesneden Steenen; de nationale collectie met vele tienduizenden voorwerpen die tegenwoordig bij De Nederlandsche Bank wordt bewaard. Johan wist dus wat er in de afgelopen eeuwen was geproduceerd en hij wordt genoemd als ontwerper van de penning.

De penningen zijn in goud, zilver en brons geslagen. De producent is onbekend, het is waarschijnlijk dat dit ’s-Rijks Munt in Utrecht was, waarbij het voor de hand ligt dat in dat geval de stempels door Johannis Petrus Schouberg (1798-1864) of David van der Kellen (1804-1879) zijn gegraveerd. Tijdens het hele proces lijkt er niemand op de gedachte te zijn gekomen om deze penning op een hoger plan te tillen. Zo ontbreken de portretten van de echtelieden en de vaak toegepaste mythologische voorstellingen. De penning toont vrijwel uitsluitend teksten. Mocht het vooral niet te veel kosten en moest er snel geproduceerd worden? Een vergelijkbare – doch niet identieke – rand met sterren komt ook voor op de hier afgebeelde en eveneens wat saai ogende penning uit 1833 die met zekerheid bij ’s Rijks Munt is vervaardigd. Die penning herinnert ook aan een gouden huwelijk.

Anoniem, Gouden huwelijk van Barthold de Geer, heer van Jutphaas, en Jacoba Gijsberta Beatrix van Vianen. 1833, brons, 46 mm (TMNK 02857)

Van der Kellen en Schouberg waren meesters in het maken van portretten op munten en penningen. Hoe zou de penning er uit hebben gezien als de medailleur de vrije hand had gekregen? We zullen het nooit weten, maar het spreekwoord ‘schoenmaker, blijf bij je leest’ is een goed eerste uitgangspunt bij het geven van een penningopdracht (en dit geldt tegenwoordig nog net zo goed als 200 jaar geleden). Als voorbeeld een andere penning door Schouberg, over de familie Vredenburgh uit 1842.

Johannis Schouberg, Johan Willem van Vredenburgh en Maria Adriana van Vredenburgh-van der Pot. Zonder jaar (1842), brons, 54 mm (TMNK 15730)

Deze blog is geschreven op 13 juli 2022.