The English Dance of Death
Afgelopen jaar kreeg Teylers Museum een schenking van 44 satirische prenten door Thomas Rowlandson (1756-1827), gemaakt bij de publicatie The English Dance of Death, gemaakt en uitgegeven tussen 1814 en 1816. De prenten begeleiden de teksten van William Combe (1742-1823), die de dans van de mensen met de onoverwinnelijke gelijkmaker vangt in geestige en gevatte poëzie.
Thomas Rowlandson, Titelpagina van The English Dance of Death (KG 2021 032)
De prentserie was verzameld door Leenderd Jol (1933-2007), tweede generatie uitvaartondernemer en geïnteresseerd in funeraire geschiedenis. Zijn collectie bevatte naast prenten ook boeken en rouwserviezen.
Deze genereuze schenking aan Teylers Museum werd gedaan door Amanda en Lenno Jol ter nagedachtenis aan Leenderd Jol.
De Dodendans
De Dodendans is het allegorische idee van de alles overwinnende en gelijkmakende kracht van de dood. Jong en oud, rijk en arm, iedereen neemt deel aan deze dans met het onontkoombare.
Dit idee werd tot uitdrukking gebracht in poëzie en beeldende kunst en kreeg momentum in West-Europa in de late middeleeuwen. Waarschijnlijk vanwege de uitbraak van de pest die alle lagen van de bevolking trof.
In de Renaissance verloor het thema zijn populariteit maar met de opkomst van de Romantiek bloeide het genre weer op. De kunstenaars in de 19de eeuw braken met de middeleeuwse traditie en satire werd gebruikt om de Danse Macabre te verbinden aan de tijd en de actuele gebeurtenissen.
Thomas Rowlandson, The Gig. Away they go, in chaise and one, or to undo or be undone. (KG 2021 045)
In de prenten van Rowlandson wordt een stoet aan karakters getoond in vaak stereotiepe en karikaturale weergave met overdreven of grotesk voorkomen. Elke prent wordt vergezeld van een tweeregelig onderschrift van de kunstenaar. De scenes zijn allemaal contemporain en zullen herkenbaar zijn geweest voor het grote publiek. Deze Dodendans was een populaire uitgave.
Thomas Rowlandson, The Chamber War. When doctors three the labour share, no wonder death attends them there. (KG 2021 041)
Zoals in de dood werd ook in de satire niemand gespaard.
En soms kwam de dood als verlossing, zoals voor deze schipbreukelingen die een lot van ontbering en honger wacht op deze onherbergzame kust.
Thomas Rowlandson, The Shipwreck. The dangers of the Ocean O'er, Death wrecks the sailors on the shore.(KG 2021 039)
Een deel van de collectie prenten van Rowlandson behorende bij deze serie is al te zien in onze online database, de rest volgt spoedig!
Celeste Langedijk is sinds 2004 collectiebeheerder Kunstverzamelingen bij Teylers Museum. Dit blog werd geschreven op 16 december 2021.