Thuis werken — Teylers Museum

Thuis werken

Blog door educator Fieke Kroon

Ook in de 18e eeuw werd er thuis gewerkt, en hard ook. Dit verhaal gaat over het huiswerk van William Herschel.

Hij was van origine een Duitse musicus en componist met als hobby astronomie. In 1757, toen hij 19 was, verhuisde hij naar Engeland. Daar ontwikkelde hij zijn eigen spiegeltelescoop. Dat was nieuw, want er werd tot die tijd vooral met lens-telescopen gewerkt. Het nadeel van lenzen is echter dat ze het beeld dat ze projecteren aan de randen nogal vervormen. Een spiegel doet dat niet. En bovendien kun je ze veel groter maken dan lenzen, waardoor je ook een groter (of eigenlijk 'dieper') stuk van de hemel kunt bekijken, met een scherper beeld bovendien.

Herschel ontwikkelde verschillende maten spiegeltelescopen waarmee hij o.a. Uranus en twee manen van Saturnus ontdekte. In de Ovale Zaal staat een 7-voetspiegeltelescoop (ca. 2 meter lang). In de houten buis bevindt zich een stelsel met spiegels met in het midden kleine gaatjes. Diep onderin de buis zit een spiegel zónder gaatje: dat kaatst het beeld van buiten weer terug omhoog de buis in. Door de andere spiegels handig op te stellen, valt het beeld uiteindelijk aan de zijkant van de buis weer naar buiten, door het oculair in het oog van de waarnemer.

De houten buis en de spiegels maakte Herschel zelf: de spiegels van gepolijst metaal. En nu komt het: hij polijste dat metaal met de hand, helemaal zelf. Een spiegelgladde spiegel zonder krasjes ontstaat alleen het best als je continu blijft polijsten, zonder opnieuw aan te zetten. Dit betekent dat je altijd maar door moet gaan, in één vloeiende beweging. Soms wel 16 uur achter elkaar!

 

Laat dit even goed tot je doordringen als je nu thuis zit te werken, soms 8 uur (?) achter elkaar...

Gelukkig had hij een toegewijde zus, Caroline, die hem bij alles hielp. Met kopjes thee aanreiken, hapjes eten voeren, zelfs met de po...

Maar vergis je niet! Caroline was óók een sterrenkundige, die de nodige ontdekkingen op haar naam heeft staan. En de eerste vrouw die een gouden medaille kreeg van de Royal Academy.

 

Fieke Kroon werkt sinds 2005 in Teylers Museum als educator. Dit blog werd geschreven op 23 maart 2020.