Onderzoek legt belangrijk deel geschiedenis Teylers Museum bloot — Teylers Museum

Onderzoek legt belangrijk deel geschiedenis Teylers Museum bloot

30-03-2017 | Promotie Bert Sliggers

Op 30 maart 2017 promoveert Bert Sliggers, oud-conservator van Teylers, op onderzoek naar de herkomst van de collectie fossielen en gesteenten van het museum. Dankzij zijn onderzoek is veel meer bekend geworden over de geschiedenis van Teylers Museum en de eerste museumdirecteur Martinus van Marum. Verzamelaar, wetenschapper en schrijver Johann Wolfgang von Goethe is een van de personen waarmee Van Marum stenen ruilde.

 

 

Promotie

Bert Sliggers promoveert aan de Universiteit van Leiden met zijn wetenschapshistorisch onderzoek naar de herkomst van de collectie fossielen en gesteenten van Teylers Museum. Sliggers was tot zijn pensionering jarenlang verbonden aan Teylers Museum als  tentoonstellingsmaker en conservator van het Paleontologisch en Mineralogisch Kabinet. Deze beroemde collectie is  eind 18de, begin 19de eeuw voor een groot gedeelte verworven door de eerste museumdirecteur Martinus van Marum (1750-1837). Hierin bevinden zich onder meer de Mosasauruskaak (aangekocht in 1784) en ook de vermaarde ‘Zondvloedmens’ (aangekocht in 1802). Deze en andere fossielen waren – nog lang voor Darwins evolutietheorie uit 1859 – het middelpunt van zogenaamde fysicotheologische debatten. Wetenschappers namen daarin steeds meer afstand van de Bijbelse waarheid.

 

Herkomst

In Nederland werd al vroeg begonnen met het aanleggen van grote collecties fossielen en mineralen, maar opvallend genoeg kwamen die allemaal uit het buitenland. Sliggers schetst hoe collecties tot stand kwamen, via veilingen, correspondentie, ruilverkeer en reizen. De collectie van Teylers Museum is qua herkomst niet alleen de grootste ter wereld maar is bovendien vrijwel volledig intact gebleven sinds de verwerving door Martinus van Marum, inclusief de bijbehorende correspondentie en betaalbewijzen.

 

Goethe

Heel bijzonder zijn de 4000 oorspronkelijke etiketten met opschriften. Sliggers kon de meeste etiketten herleiden naar hun vorige eigenaars, waaronder verzamelaar, wetenschapper en schrijver Johann Wolfgang von Goethe. Van Marum ging bij hem op bezoek en ruilde stenen met hem. Zo ontstaat een levendig en vooral ook menselijk beeld van een belangrijke periode in de wetenschapsgeschiedenis waarin de collectie van Teylers Museum toonaangevend was. Museumdirecteur Marjan Scharloo: “Dankzij het onderzoek van Bert Sliggers is een belangrijk deel van de geschiedenis van Teylers Museum als centrum van eigentijdse kunst en wetenschap voor iedereen toegankelijk gemaakt. Nooit meer loop ik door de Ovale Zaal zonder even te denken aan al die gepassioneerde wetenschappers die op zoek gingen naar de oorsprong van de aarde.” 

 

Bert Sliggers. De verzamelwoede van Martinus van Marum (1750-1837) en de ouderdom van de aarde. Herkomst en functie van het Paleontologisch en Mineralogisch Kabinet van Teylers Museum. (diss. Leiden 2017)