Teylers toont botanische meesterwerken

Vanaf 2 februari 2019 organiseert Teylers Museum in Haarlem een overzichtstentoonstelling van de botanische kunstenaars Franz en Ferdinand Bauer. De aquarellen van beide broers behoren tot de uitzonderlijkste natuurwetenschappelijke kunstwerken ooit gemaakt. Voor liefhebbers van botanische kunst is dit een uitgelezen kans om kennis te maken met deze voor velen onbekende schat aan plantkundige pracht. ‘200 soorten groen, Het mooiste van Franz en Ferdinand Bauer’ is te zien tot en met 12 mei 2019.

De tentoonstelling volgt de dynamische levens van de twee van oorsprong Oostenrijkse broers. Ferdinand Bauer (1760-1826) reisde als botanisch kunstenaar mee met een gevaarlijke wetenschappelijke expeditie naar het Ottomaanse Rijk en met de eerste omvaart van Australië. Hij bracht daar de natuurlijke rijkdom in beeld met behulp van een gedetailleerd nummeringssysteem waarmee hij ruim duizend kleurnuances kon onderscheiden. Zijn broer Franz (1758-1840) vestigde zich in Engeland als de eerste botanische tekenaar van de koninklijke botanische tuinen in Kew. Daar perfectioneerde hij zowel zijn artistieke als zijn botanische kwaliteiten, met als resultaat talloze tekeningen van grote schoonheid en microscopisch detail.

Gouden eeuw van de botanische kunst

De periode rond 1800 wordt wel de gouden eeuw van de botanische kunst genoemd. Botanie vormde een voorpost van de wetenschap en een spil in de wedijver tussen de Europese mogendheden. Wie als eerste een nieuw nuttig gewas bemachtigde, kon daarmee grote winst behalen. Botanische tekeningen speelden een centrale rol in de verspreiding van zulke kennis. De illustraties van de gebroeders Bauer waren daarbij onovertroffen. De meeste van de door de gebroeders Bauer geïllustreerde boeken werden direct na publicatie gekocht door Teylers Museum, een plek die Ferdinand Bauer in 1814 ook zelf bezocht. De boeken in Teylers behoren tot de zeldzame en vaak enige exemplaren in Nederland, zoals de Flora Graeca waarvan slechts 28 gedrukt zijn.

De tentoonstelling laat verschillende prachtig geïllustreerde publicaties van Franz en Ferdinand Bauer zien, gecompleteerd met de originele aquarellen van de broers. Bovenal uniek is dat voor het eerst de veldtekeningen van Ferdinand uit de collectie van het Naturhistorisches Museum in Wenen te zien zullen zijn, naast de uitgewerkte aquarellen uit het Natural History Museum in Londen. Nog niet eerder waren originele tekeningen en aquarellen van de gebroeders Bauer te zien in Nederland.