Voet 179 & Kunst Zij Ons Doel 200

Op 1 september jongstleden was het 200 jaar geleden dat een groep Haarlemse beeldende kunstenaars zich verenigden in Kunst Zij Ons Doel (KZOD). KZOD is nog steeds actief, in De Waag. Een tekening in Teylers kunstcollectie toont hoe het er in 1912 aan toeging.

Gerard Kerkhoff, In de teekenzaal van Kunst Zij Ons Doel (1902-1912). 1912, penseel in zwart, penseel in dekverf, kleurkrijt en zwart krijt op papier, 215 x 375 mm (KT-1999-008).

Verwijzingen naar deze kunstenaarsvereniging zijn niet alleen in de kunstcollectie van Teylers Museum te vinden. In de numismatische collectie bevinden zich diverse penningen over het 25-jarig en 100-jarig bestaan van KZOD. Daarnaast bevindt zich in de collectie een metalen plaatje over deze vereniging, dat waarschijnlijk door Elias Voet is gegraveerd.

Anoniem, naar Adriaan Bemme, Vijfentwintigjarig bestaan van het genootschap ‘Kunst zij ons Doel’ te Haarlem. 1846, tin, 52 mm (TMNK 14592)

Elias Voet junior?, Metalen plaatje met gravering. Circa 1900, koper, 54 x 81 mm (TMNK 14840)

Elias Voet junior, Honderd jaar vereniging ‘Kunst Zij Ons Doel’ te Haarlem. 1921, zilver,  (TMNK 03854)

Elias Voet – ook in een eerdere blog aan bod gekomen – is een grote naam in de wereld van de edelsmeedkunst. Hij is zowel een meester in het ambacht (de firma W. Voet en Zonen, Anegang 15 in Haarlem was een begrip in die dagen) als de auteur van het uiterst nuttige en veel geraadpleegde standaardwerk Nederlandse goud- en zilvermerken. Voet is ook na al die jaren nog een begrip onder handelaars en verzamelaars van edelmetalen siervoorwerpen.

Elias Voet was de derde zilversmid van die naam. Hij trad in de voetsporen van zijn vader Elias II (1827-1905), grootvader Willem (1805-1887) en overgrootvader  Elias Voet I (1774-1812). Volgens een andere penning in Teylers collectie bestond de juweliersfirma W. Voet en Zonen op 8 oktober 1900 100 jaar. Willem was in 1800 nog niet geboren, dus blijkbaar heeft er in de negentiende eeuw een naamswijziging plaatsgevonden. De cartouche op de keerzijde geeft een lijstje met namen; hoogstwaarschijnlijk de leiders van de firma.

Naast de bovengenoemde namen komt op de penning nog een drietal andere personen voor. Albertus Double was een Haarlemse zilversmid van wie weinig bekend is. Hij was werkzaam in de periode 1789-1810. Het ligt voor de hand dat hij samenwerkte met Elias Voet I en dat zij de eigenlijke oprichters van de juweliersfirma waren. De ook op de penning genoemde Pieter Voet (1832-1907) en Willem Jan Voet (1872-1942) waren respectievelijk de oom en broer van Elias junior. Willem Jan overleed in Haarlem. Eind 1979 werd de juwelierszaak na 179 jaar gesloten en het interieur, in 1900 ontworpen door Johan van der Steur, werd overgebracht naar de juwelierswinkel van Van Ravenstein in de Spekstraat.¹

Elias Voet junior, Honderd jaar firma W. Voet en Zonen, Haarlem. 1900, brons, 50 mm (TMNK 03683)

Noot

Polman, W.B.J., L.J.H. Vroom & J. Bart Uittenhout, Haarlems monumentenzorg in 1980, in: Haerlem Jaarboek 1980 (Haarlem) 144-176, specifiek 175-176.

Jan Pelsdonk is sinds 2008 conservator van het numismatisch kabinet. Dit blog werd geschreven op 13 oktober 2021.